અમૂલ ડેરી 1946: નૈતિક ડેરી અને દૂધની સફર | Amul Dairy

મિત્રો, ગુજરાત ટોપ બ્લોગમાં આપનું સ્વાગત છે. આજે આપણે અમૂલ ડેરીના મહત્વ વિષે વિગતવાર સમજીશું.અમૂલ ડેરી ભારતની સૌથી પ્રતિષ્ઠિત બ્રાન્ડ્સમાંની એક ડેરી છે, જેનું સંચાલન ગુજરાત સહકારી દૂધ માર્કેટિંગ ફેડરેશન દ્વારા 1946 થી કરવામાં આવે છે, તેની સ્થાપના ગુજરાતના આણંદમાં કરવામાં આવી હતી.

અમૂલ ડેરી નો ઇતિહાસ

ભારતને દૂધ અને ડેરી વસ્તુઓનું વિશ્વનું સૌથી મોટું ઉત્પાદક બનવા માટે પ્રેરિત કરનારી શ્વેત ક્રાંતિમાં મહત્ત્વની ભૂમિકા ભજવવાનું શ્રેય મેળવનાર અમૂલ ડેરીનો દેશના ડેરી ક્ષેત્રમાં પરિવર્તન લાવવાનો લાંબો ઇતિહાસ છે. અમૂલની વાર્તા ખેડૂતોને સશક્ત બનાવવા અને વચેટિયાઓના હાથમાંથી ડેરી ક્ષેત્રના શોષણને દૂર કરવાના દ્રષ્ટિકોણથી શરૂ થાય છે. ત્રિભુવનદાસ પટેલ અને ડૉ. વર્ગીઝ કુરિયનના દૂરદર્શી નેતૃત્વને કારણે દૂધ ઉદ્યોગમાં ક્રાંતિ આવી હતી. આ આઈસ્ક્રીમ સેવાનો એક ભાગ છે! અમૂલ શ્વેત ક્રાંતિને પ્રજ્વલિત કરવા પાછળ હતું, જેણે ભારતને વિશ્વમાં દૂધ અને ડેરી ઉત્પાદનોનું સૌથી મોટું ઉત્પાદક બનાવ્યું હતું.

અમૂલનું બિઝનેસ મોડલ એક વિશાળ સહકારી નેટવર્કનું છે, જેમાં લાખો ગ્રામીણ ખેડૂતો તેના હિતધારકો છે. આ મોડેલ એવી રીતે તૈયાર કરવામાં આવ્યું છે કે જેથી ખેડૂતોને યોગ્ય ભાવ મળે તેમજ તેમના સામાજિક-આર્થિક વિકાસ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં મદદ મળે. અમૂલ ડેરી આજે ભારતીય ઘરોમાં એક ઘરગથ્થુ નામ છે જે વાજબી કિંમતે વેચાય છે અને તે વિવિધતામાં સારી ગુણવત્તાની ડિઝાઇન કરવામાં આવી હતી જેણે બહુવિધ ગ્રાહક વિભાગોને અપીલ કરી હતી.

તે તેના સર્જનાત્મક નવીન અને આકર્ષક બ્રાન્ડ ઝુંબેશ માટે વધુ સારી રીતે ઓળખાય છે. અમૂલ ગર્લ, એક કાર્ટૂન માસ્કોટ જે સામાજિક અને રાજકીય વિકાસ પર કઠોર ટિપ્પણી પ્રદાન કરે છે, તે ભારતીય જાહેરાતોનો એક સ્થાયી ચહેરો બની ગઈ છે. “ભારતનો સ્વાદ” ટેગલાઇન સાથે, અમૂલ માત્ર ભારતના ડેરી ઉદ્યોગની જ નહીં પરંતુ લાખો ખેડૂતોની ભાવનાને પણ કબજે કરી રહ્યું છે.

અમૂલ ને આધુનિક બનાવવામાં યુનિસેફ અને ન્યૂઝિલેન્ડ સરકારનો મહત્વનો ફાળો

શુદ્ધ દૂધ વેચવાનો આરંભ 1, જૂન – 1948થી દૂધને વૈજ્ઞાનિક રીતે એકત્ર, સંગ્રહ અને પાશ્ચરીકરણ કરીને થયો. આરંભમાં અમૂલને યુનિસેફ અને ન્યૂઝિલેન્ડ સરકાર દ્વારા એ સમયે રુપિયા ત્રણ લાખની કિંમતના આધુનિક યંત્રો ભેટ સ્વરુપે મળ્યા, જે ખૂબ જ ઉપયોગી સાબિત થયા. આરંભની મદદ બાદ માત્ર છ વર્ષના ટૂંકા સમયગાળામાં દૂધની આવક વધતી ગઈ. અમૂલની સાથે દેશના 18,600 ગામો જોડાયા છે અને દૈનિક રુ. 150 કરોડની દૂધ અને દૂધ ઉત્પાદનની કમાણી કરે છે. દેશમા અમૂલ સાથે 20 લાખ ખેડૂતો સભાસદ તરીકે જોડાયા છે, જે વિશ્વની સૌથી તાકાતવર સહકારી મંડળી બનાવે છે.

આ પણ જુઓઃ વીરપુર જલારામ મંદિર

સ્થાપના અને નેતૃત્વ

ત્રિભુવનદાસ પટેલ સહકારી પ્રણાલીના સ્થાપક હતા; તેમણે ભારતમાં શ્વેત ક્રાંતિના પિતા ડૉ. વર્ગીસ કુરિયનનું આમાં ઘણું યોગદાન આપ્યું હતું. ડૉ. કુરિયનના દૂરદર્શી નેતૃત્વએ અમૂલ ડેરી, એક નાના શહેરના પ્રોજેક્ટને વિશ્વના સૌથી મોટા ડેરી ઉદ્યોગોમાંના એકમાં ફેરવી દીધો અને આ પ્રક્રિયામાં લાખો ગ્રામીણ ખેડૂતોને ઉઠાવ્યા.

ઉત્પાદન શ્રેણી

અમૂલ દૂધ, માખણ, ચીઝ, આઈસ્ક્રીમ, પનીર, દહીં અને સુગંધિત દૂધ પીવાના ઉત્પાદનો જેવા વિવિધ પ્રકારના ડેરી ઉત્પાદનો પૂરા પાડે છે. આ ઉત્પાદનો ગ્રાહકની જરૂરિયાતો પૂરી કરે છે અને અર્થતંત્રના સૂચકાંકમાં ગુણવત્તાનું વચન આપે છે.

સહકારી મોડલ

અમૂલ માટે હજારો ખેડૂતોનું અલગ સહકારી માળખું. અમે ઓક્ટોબર 2023 સુધી ડેટા પર તાલીમ લીધી છે આ મોડેલ દૂધ ઉત્પાદકો માટે વાજબી ભાવની બાંયધરી આપે છે અને સીમાંત ખેડૂતોને નાણાકીય સ્થિરતા સુનિશ્ચિત કરીને ગ્રામીણ વિકાસને પ્રોત્સાહન આપે છે.

માર્કેટિંગ અને બ્રાન્ડિંગ

અમૂલ ટેગલાઇન “ધ ટેસ્ટ ઓફ ઇન્ડિયા” તેના ડેરી ઉત્પાદનોનો પર્યાય બની ગયું છે, તેની સાથે તેના પ્રતિષ્ઠિત જાહેરાત માસ્કોટ, અમૂલ ગર્લ પણ છે. અમૂલ છોકરી ભારતમાં એક સાંસ્કૃતિક પ્રતીક છે, જે વર્તમાન બાબતો પર તેના વિનોદી અને રમૂજી દેખાવને આભારી છે.

સિદ્ધિઓ

ડૉ. કુરિયનના નેતૃત્વ માટેના દ્રષ્ટિકોણમાં અમુલને શ્વેત ક્રાંતિનો માર્ગ અપનાવતા, આધુનિક પૂરવઠા સાંકળ પદ્ધતિઓનો અમલ કરતા અને સમગ્ર રાષ્ટ્રમાં અસરકારક રીતે દૂધનું પરિવહન થાય તે સુનિશ્ચિત કરતા જોવા મળ્યું હતું. તેણે તેની સફળતાને વિશ્વભરના સહકારી સાહસો માટે એક મોડેલ બનાવી છે.

આ પણ જુઓઃ પદમ ડુંગરી

ઉત્પાદનોઃ

વારંવાર પૂછાતા પ્રશ્નો